فهرست مقالات علوم قرآن و حدیث

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - شناخت، گونه ها و ویژگی های نگاشتۀ علمی ‌ـ اختصاصی ویژۀ دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث
  محمد مهدی احسانی فر
  نگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت ها و تفاوت های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع نگاری و بهره گیری بهتر از فرصت باز می کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم های متفاوت چکیده کامل

  نگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت ها و تفاوت های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع نگاری و بهره گیری بهتر از فرصت باز می کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم های متفاوت و مطالب مفصّل و خلاصه را می-پذیرد. این گونه نیست که پژوهشگران، همواره فرصتی بسیار یا تحلیلی طولانی داشته باشند. گاهی زمان، کوتاه و نکته، کوچک، ولی قابل توجّه است. اگر نویسنده با قالب-های نگارش علمی در نوع اختصاصی، آشنا باشد، قدرت مانور بیشتری داشته و آسان تر و زودتر می تواند مطلوب خویش را به مخاطب، برساند. مقالۀ حاضر درصدد است با معرّفی نگاشتۀ علمی - اختصاصی، گونه ها و ویژگی های آن را بشناساند. گویا نوشتار حاضر، نخستین محصول بررسی میدانیِ جامعی دربارۀ این رده از نگاشته هاست که در قالب مقاله، ارائه می شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - همسانی مفهوم پایۀ «حجّت» در لغت با قرآن و دانش¬های اسلامی
  سید محمد حسن حکیم
  مصطلح «حجّت» از پرکاربردترین واژگان دانشی در حوزۀ اندیشۀ اسلامی است. تحلیل مفهوم لغوی این واژه و تبیین گوهر معنایی آن، می تواند دقّت در کاربرد را بالا برده و فهم کارکردهای قرآنی و دانشی را آسان کند. این نگاشته با در نظر گرفتن مجموع گزارش های لغویان و کارکردهای قرآنی و د چکیده کامل

  مصطلح «حجّت» از پرکاربردترین واژگان دانشی در حوزۀ اندیشۀ اسلامی است. تحلیل مفهوم لغوی این واژه و تبیین گوهر معنایی آن، می تواند دقّت در کاربرد را بالا برده و فهم کارکردهای قرآنی و دانشی را آسان کند. این نگاشته با در نظر گرفتن مجموع گزارش های لغویان و کارکردهای قرآنی و دانشی تهیّه شده و تکمیل روشی کارهای پیشین را ضروری می داند. این رفتار، منجر به نتیجه ای متفاوت با برخی از پژوهش های پشین شده و با برخی دیگر، تنها تفاوت روشی دارد. نگاشتۀ کنونی، ابتدا مفهوم لغوی «حجّت» را بازشناسی کرده و سپس اشتراک و تفاوت کارکرد اصطلاحی آن با مفهوم لغوی را در برخی از دانش های اسلامی، پی جویی می کند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - معرّفی فهرستی مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث
  سیدمجید نبوی
  یکی از ضرورت های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و چکیده کامل

  یکی از ضرورت های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و آسان سازی نشر نگاشته های آنهاست. با توجّه به این که تاکنون فهرست جامعی از مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی ارائه نشده، نگاشتۀ حاضر درصدد ارائۀ این فهرست بر آمده و مجلّات را بر اساس رتبۀ علمی - پژوهشی، علمی - ترویجی و علمی - تخصّصی دسته بندی می کند. با بررسی های به عمل آمده، 189 مجلّه یافت شد که 102 مجلّه، علمی – پژوهشی، 33 مجلّه، علمی - ترویجی و 54 مجلّه، علمی - تخصّصی است. در معرّفی هر کدام از مجلّه ها که گسترۀ حوزوی و دانشگاهی را شامل می شود، صاحب امتیاز، آدرس وب سایت (اگر داشته باشند)، مدیر مسؤول و شماره تلفن مجلّه بیان می گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - روشی برای ارتقای درس «تاریخ تحلیلی تفسیر شیعه»
  محمد مهدی احسانی فر
  تاریخ تفسیر، عنوانی است برای یکی از درس های مقطع سطح سۀ حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه در برخی از رشته‌های مرتبط با قرآن کریم. این مادّۀ درسی گاهی با گرایش شیعه، گاهی با گرایش اهل سنّت و گاهی به صورت تطبیقی، تدریس می شود. برقراری ارتباط میان این درس با مباحث حدیثی به ویژه چکیده کامل

  تاریخ تفسیر، عنوانی است برای یکی از درس های مقطع سطح سۀ حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه در برخی از رشته‌های مرتبط با قرآن کریم. این مادّۀ درسی گاهی با گرایش شیعه، گاهی با گرایش اهل سنّت و گاهی به صورت تطبیقی، تدریس می شود. برقراری ارتباط میان این درس با مباحث حدیثی به ویژه در رشته های توأمان قرآنی و حدیثی، یکی از دغدغه های همیشگی سرفصل نویسان و مجریان است. از سوی دیگر برخی از استادان که تجربۀ تدریس چندبارۀ این درس را دارند، از ابزارهایی برای پربارشدن علمی مباحث، کاربردی شدن آن و افزایش جذّابیت کلاس بهره می گیرند. با افزودن یا تغییر برخی از سرفصل ها، می توان بهرۀ علمی این درس را فزونی داده و نشاط دانش پژوهان را تأمین کرد؛ همچنین ارتباط بین مطالب تفسیری با مباحث حدیثی را برقرار نمود. تاکنون طرحی که ارتباط بین این دو حوزه را ذیل درس «تاریخ تفسیر» برقرار کرده باشد، منتشر نشده و نگاشتۀ کنونی می تواند چشم اندازی نو را بگشاید. همچنین این نگاشته با پشتوانۀ تجربی، سرفصل هایی را ذیل عنوان «تاریخ تفسیر» افزوده که کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - اصالت نظریه «نزول سوره‌ای» بررسی موردی سوره حج
  جواد سلمان زاده
  یکی از مسائل مطرح در علوم قرآن، چگونگی نزول سوره‌هاست. نظریه نزول سوره‌ای، یکی از دیدگاه‌های مهم در نزول تدریجی قرآن کریم است. این نظریه، دریچه‌ای نو را در تفسیر قرآن گشوده و زمینه فهم مفاهیم بیشتری را فراهم می‌سازد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی، مدارک و مستندات نق چکیده کامل

  یکی از مسائل مطرح در علوم قرآن، چگونگی نزول سوره‌هاست. نظریه نزول سوره‌ای، یکی از دیدگاه‌های مهم در نزول تدریجی قرآن کریم است. این نظریه، دریچه‌ای نو را در تفسیر قرآن گشوده و زمینه فهم مفاهیم بیشتری را فراهم می‌سازد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی، مدارک و مستندات نقلی، عقلی و علمی این نظریه را گردآوری کرده و آن را تحلیل و ارزیابی می‌کند. این مستندات نشان می‌دهد که نظریه نزول سوره‌ای، دیدگاهی درست است. پس از اثبات اصالت این دیدگاه، کیفیت نزول سوره حج به عنوان سوره‌ای چالشی با حجم متوسّط، بررسی شده و با ردّ برخی نظرات، نزول یک‌باره این سوره اثبات می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - چگونگی رمزگشایی از نشانه‌های کتاب‌ها و نویسندگان در نسخه‌های خطّی
  رسول عطایی
  نگاشتن با قلم و دوات بر روی کاغذ و مشابه آن، محدودیت‌هایی را برای نویسندگان ایجاد می‌کرد. آنها تلاش می‌کردند تا بر برخی از این کاستی‌ها غلبه کنند. قراردادن نشانه‌های اختصاری برای شماری از واژگان، یکی از راه‌های مستنسخان برای غلبه بر کمبود کاغذ، دوات، قلم و فرصت بود. شنا چکیده کامل

  نگاشتن با قلم و دوات بر روی کاغذ و مشابه آن، محدودیت‌هایی را برای نویسندگان ایجاد می‌کرد. آنها تلاش می‌کردند تا بر برخی از این کاستی‌ها غلبه کنند. قراردادن نشانه‌های اختصاری برای شماری از واژگان، یکی از راه‌های مستنسخان برای غلبه بر کمبود کاغذ، دوات، قلم و فرصت بود. شناخت این علامت‌ها برای خوانش نسخه‌های خطّی، ضروری است. برای کشف معنای این نشانه‌ها می‌توان از راه‌هایی بهره برد. نوشتار حاضر، بخشی از این راه‌ها را متناسب با عنوان کتاب‌ها و نویسندگان معرّفی نموده و شماری از علامت‌ها را با تکیه بر کتاب «دلائل الاحکام» شناسایی کرده است. روش و محتوای این کار در مستنسخات قرآنی و حدیثی نیز کاربرد دارد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - ضرورت تصویب درس «تحقیق و تصحیح نسخه های خطّی قرآنی و حدیثی»
  فرزین حبیب زاده
  احیا و بازیابی متون خطّی و آثار گذشتگان در علوم مختلف اسلامی، از مهم ترین راه های شناسایی و شناساندن فرهنگ و تمدّن هر جامعه به شمار می رود. تصحیح و تحقیق این آثار، سبب می شود تا گنجینه ای از علوم، احیا شده و در دسترس قرار گیرد؛ چه‌بسا علوم نابی که در این خزائن خطّی موجو چکیده کامل

  احیا و بازیابی متون خطّی و آثار گذشتگان در علوم مختلف اسلامی، از مهم ترین راه های شناسایی و شناساندن فرهنگ و تمدّن هر جامعه به شمار می رود. تصحیح و تحقیق این آثار، سبب می شود تا گنجینه ای از علوم، احیا شده و در دسترس قرار گیرد؛ چه‌بسا علوم نابی که در این خزائن خطّی موجود باشد. نوشتار پیشِ رو، تهیّه و تصویب واحد درسی مستقلّی با عنوان «تصحیح و تحقیق نسخه های خطّی و متون کهن» را در رشتۀ علوم قرآن و حدیث و مشابهات آن پیشنهاد می‌کند. سرفصل های این درس نیز با عنایت به مقدّماتی در آموزش قواعد و فنون نسخه شناسی، شیوه های تصحیح، مقدّمه نویسی، نقد و ترجمه آثار خطّی، به نگارش درآمده است. بهره این درس، آشنایی با سیر، تطوّر و تاریخ علوم اسلامی و شیوه های تصحیح و تحقیق متون خطّی بوده و نتیجه آن، کوشش و اهتمام دانش‌پژوهان جهت احیا و انتشار شایسته آثار خطّی و متون کهن است. این درس می‌تواند فرصتی برای پژوهش های علمی و نگارش در حوزه‌های کمترتوجّه‌شده باشد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - راه‌هایی برای کشف معنای علائم اختصاری در نسخه های خطّی
  رسول عطایی
  بازسازی و تصحیح نسخه های خطّی همواره از دغدغه های عالمان بوده است. یکی از امور مورد نیاز برای تصحیح این نُسخ، داشتن آگاهی درست از علائم اختصاریِ به‌کاررفته در این دست‌نوشته‌ها است. آشنایی با معنای نشانه های به‌کاررفته در نسخه‌ها خوانش آنها را آسان کرده و دشواری‌های تصحی چکیده کامل

  بازسازی و تصحیح نسخه های خطّی همواره از دغدغه های عالمان بوده است. یکی از امور مورد نیاز برای تصحیح این نُسخ، داشتن آگاهی درست از علائم اختصاریِ به‌کاررفته در این دست‌نوشته‌ها است. آشنایی با معنای نشانه های به‌کاررفته در نسخه‌ها خوانش آنها را آسان کرده و دشواری‌های تصحیح را کاهش می‌دهد. پی‌بردن به معنای این علائم، خود، نیازمند دنبال‌کردن راه‌هایی است که نوشته کنونی با ارائه شیوه هایی جهت کشف معنای این علائم، تعدادی از علامت‌ها را با تکیه بر کتاب «دلائل الاحکام» معرّفی می‌کند. پیشتر نگاشته دیگری از همین قلم در شماره نهم این مجلّه درباره موضوع کنونی منتشر شده است. پرونده مقاله